پرکاری تیروئید و علائم آن در بدن
پرکاری تیروئید
پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) یکی از بیماری‌های مربوط به غده تیروئید است.
پرکاری تیروئید مربوط به غده تیروئید است که در قسمت مرکز و طرفین گردن وجود دارد.
این غده کنترل سرعت قلب شما را بر عهده دارد. همچنین به کالری سوزی بدن کمک می‌کند.
در واقع تنظیم متابولیسم بدن از کار های اصلی غده تیروئید است.
غده تیروئید هورمون‌هایی به نام های تترا یدوتیرونین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) ترشح می‌کند، این دو، هورمون‌های اولیه‌ای هستند که وظیفه کنترل انرژی سلولهای
بدن را برعهده دارند.
غده تیروئید با ترشح این هورمون‌ها، متابولیسم (سوخت و ساز بدن) را تنظیم می‌کند.
پرکاری غده تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که غده تیروئید، بیش ازحد تترا یدوتیرونین (T4) یا تری یدوتیرونین (T3) یا هردوی این هورمون‌ها را ترشح کند.
تشخیص به موقع و درمان مناسب، میتواند علائم پرکاری تیروئید را از بین ببرد و از عوارض جانبی آن جلوگیری کند.
اگر به اطرافیان خود نگاه کنید شاید کسی را با این بیماری بیابید که این موضوع گواهی از شیوع بالای پرکاری غده تیروئید می‌دهد.
درواقع پرکاری تیروئید مشکلی است که تمام گروه‌های سنی را میتواند درگیر کند.
هنگامی که تیروئید، بیش از حد فعال است، میتواند مشکلات جدی مانند عصبانیت، اضطراب، ضربان قلب سریع، لرزش دست و عرق بیش از حد را ایجاد کند.
پرکاری تیروئید تعدادی علت دارد و عوارض… اما خوشبختانه قابل درمان است.
علل پرکاری تیروئید
پرکاری غده تیروئید علل زیادی دارد اما شایع‌ترین علت آن، بیماری گریوز است.
پرکاری غده تیروئید یک نوع بیماری سیستم ایمنی است که سبب تولید بیشتر غده تیروئید میشود.
این بیماری در زنان شیوع بیشتری نسبت به مردان دارد؛
اما از دیگر علل پرکاری تیروئید می‌توان موارد زیر را نام برد:
- وجود بیش از حد عنصر یُد؛
- تیروئیدیت یا التهاب تیروئید؛
- تومور های تخمدان و بیضه‌ها؛
- تومور های خوشخیم هیپوفیز یا تیروئید؛
- مقدار زیاد تترایدوتیرونین از سوی مکمل یا دارو؛
شایان ذکر است با دانستن علائم، می‌توان به سرعت وارد عمل شد و آن را کنترل و درمان کرد.
علائم
فعالیت بیش از حد غده تیروئید، میتواند متابولیسم یا سوخت و ساز بدن را بر هم بزند. باعث کاهش وزن و بد‌خوابی یا بیخوابی شود.
همچنین سبب لرزش دست و افزایش سرعت ضربان قلب میشود.
قاعدگی نامنظم در زنان مبتلا و همچنین حرکات مکرر روده، از جمله علائم شایع زنانه است.
۱۰ مورد از دیگر علائم آن عبارتند از:
- افزایش اشتها؛
- عصبی بودن؛
- ناتوانی در تمرکز؛
- احساس ضعف؛
- کاهش وزن؛
- ضربان قلب نامنظم؛
- اختلال در خواب؛
- خارش بدن؛
- ریزش مو؛
- تهوع و استفراغ؛
- خشکی پوست؛
- بزرگ شدن سینه در مردان
درصورت بروز این علائم می‌توانید به کلینیک آریا مراجعه کرده و از مشاوره و معاینات متخصصان ما بهره‌مندشوید.
عوارض در صورت عدم درمان
در صورتی که این بیماری درمان نشود میتواند عوارض جدی و خطرناکی به دنبال داشته باشد که این عوارض عمدتا به قلب مربوط می‌شوند.
برخی از اثرات منفی پرکاری تیروئید کنترل نشده بر روی قلب، عبارتند از:
- آریتمی قلبی (اختلالات مربوط به ضربان نامنظم قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی)
- اتساع قلب (بزرگ شدن حفره‌ی درون قلب و نازک شدن عضلات قلب) و نارسایی احتقانی قلب
- ایست ناگهانی قلب
- فشار خون بالا
همچنین در صورتی که عدم درمان ،بدن در معرض خطر بروز آرتروز مفاصل نیز خواهید بود.
پرکاری تیروئید میتواند موجب شود که بدن شما کلسیم و پتاسیمی که باید به استخوان‌ها برسد را بگیرد و آن را از طریق ادرار و مدفوع دفع کند
و بدین ترتیب تراکم مواد معدنی موجود در استخوان‌های شما کم میشود.
بدن شما برای حفظ سلامت استخوان‌ها به کلسیم و پتاسیم نیاز دارد، بنابراین اگر استخوان‌های شما به اندازه‌ی کافی کلسیم و پتاسیم جذب نکنند یا این موارد را از
دست بدهند، تراکم استخوان‌های شما کاهش می‌یابد.
همین موضوع باعث میشود که بعد از جراحی تیروئید، بدن شما به شدت خواهان دریافت کلسیم باشد.
این وضعیت در نهایت میتواند موجب بروز پوکی استخوان شد، به این معنا که استخوان‌های شما استحکام خود را از دست می‌دهند
و شما بیشتر در معرض خطر شکستگی استخوان‌ها قرار خواهید داشت.
غذاهایی که باید از خوردن آنها اجتناب کرد
مواد غذایی که در صورت ابتلا به پرکاری تیروئید باید از خوردن آن اجتناب کنید،
موادی هستند که غنی از ید هستند مانند نمک ید‌دار، جلبک و خزه دریایی و سایر مواد غذایی که در نزدیکی دریا به دست می‌آیند.
علاوه بر این شکر و کافئین می‌توانند علائم پرکاری تیروئید را تشدید کنند بنابراین باید از خوردن آن پرهیز کنید.
بهتر است تا جای ممکن رژیم غذایی سالمی داشته باشد و بدین منظور از خوردن لبنیات پر چرب، گوشت قرمز و محصولات فرآوری شده اجتناب کنید.
مصرف غذاهای سرخ شده و شیرینی نیز باید تا جای ممکن محدود شود.
روش های تشخیص پرکاری تیروئید
۱. آزمایش کلسترول خون
پزشک ممکن است سطح کلسترول خون فرد را بررسی کند. کلسترول پایین میتواند نشانه‌ی بالا بودن سوخت‌وساز باشد.
در این حالت بدن فرد، به‌سرعت کلسترول را می‌سوزاند.
۲. آزمایش‌های T4 ،T4 آزاد و T3
در این آزمایش‌ها میزان هورمون‌های تیروئید (T4 و T3) در خون فرد اندازه‌گیری می‌شوند.
۳. آزمایش هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید
هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) در هیپوفیز ترشح میشود و غده‌ی تیروئید را تحریک می‌کند تا هورمون‌های بیشتری ترشح کند.
زمانی که سطح هورمون تیروئید طبیعی یا بالا باشد، TSH فرد باید پایین باشد. TSH غیرطبیعی ممکن است از اولین علائم پرکاری تیروئید باشد.
۴. آزمایش تری گلیسیرید
سطح تری گلیسیرید فرد هم برای تشخیص آن آزمایش میشود.
همچون پایین بودن میزان کلسترول، تری گلیسیرید پایین هم میتواند نشانه‌ی بالا بودن متابولیسم باشد.
۵. آزمایش جذب و اسکن تیروئید
در این آزمایش پرکاری یا کم کاری تیروئید مشخص و معلوم میشود کدام نواحیِ غده‌ی تیروئید بیش‌ازحد فعال هستند.
۶.سونوگرافی
با سونوگرافی می‌توان اندازه‌ی کل غده‌ی تیروئید و همچنین هر توده‌ی دیگری را بررسی کرد.
پزشکان همچنین می‌توانند با سونوگرافی تشخیص بدهند توده جامد است یا مایع.
۷. سی‌تی اسکن یا ام.آر.آی
سی‌تی اسکن یا ام.آر.آی می‌توانند تومور هیپوفیزی را که موجب تورم شده است، نشان بدهند.
درمان آن چگونه است؟
- هدف اصلی در درمان هیپرتیروئیدی، طبیعی کردن سطح هورمون‌های تیروئیدی است.
بیمارانی که به هر دلیلی تحت هورمون‌تراپی قرار دارند گاهی دچار پرکاری تیروئید می‌شوند.
در واقع علت پرکاری غده تیروئید مصرف زیاد هورمون‌های تیروئیدی است؛ بنابراین در این موارد باید دوز دارو تنظیم شود.
- در مواردی که علت هایپرتیروئیدیسم، التهاب تیروئید است؛ نیازی به درمان اضافه نیست.
- در مواردی که علت پرکاری غده تیروئید، بیماری گریوز یا گواتر مولتی ندولر یا گواتر گره‌ای منفرد سمی باشد؛
مصرف داروهای ضد تیروئید خوراکی شامل متی مازول و پروپیل تیواوراسیل توصیه میشود.
البته این داروها یک سری عوارض جانبی بسیار معروف نیز دارند. از جمله بثورات پوستی، خارش، تب، التهاب کبد و کاهش گلبول‌های سفید خون (لکوپنی).
- ید رادیو اکتیو باعث از کار افتادن گواتر و همین طور کوچک شدن گره‌های سمی که تولیدکننده هورمون‌های تیروئیدی هستند، میشود.
درمان با ید درادیواکتیو تقریبا بی‌خطر است و دربزرگسالانی که با مشکل پرکاری غده تیروئید مواجه هستند به صورت گسترده استفاده میشود.
- آخرین راهکار درمانی برای پرکاری غده تیروئید، جراحی و برداشتن غده تیروئید است
که به دلیل تاثیرات منفی ظاهری در ناحیه گردن و کلا حساس بودن عمل، کمتر انجام می‌گیرد.