معرفی، تشخیص و درمان لوپوس منتشر
لوپوس منتشر (Systemic Lupus Erythematosus) یک بیماری خود ایمنی است. این بیماری با علائم متفاوتی بروز میکند و ارگانهای مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار میدهد. اصطلاح لوپوس برای شناسایی تعدادی از بیماریهای ایمنی بدن که دارای نشانههای بالینی مشابه هستند، بکار می رود. اما شایعترین آنها لوپوس منتشر نام دارد. ما نیز در این مطلب قصد داریم به طور مفصل دربارهی علائم این بیماری و راه های درمان آن صبحت کنیم. در ادامه همراه کلینیک شبانه روزی فولادشهر باشید.
تعریف بیماری لوپوس منتشر
لوپوس منتشر، یا لوپوس ارتیماسوس سیستمیک (SLE)، یک بیماری خود ایمنی است و میتواند بخشهای مختلفی از بدن را تحت تاثیر قرار دهد. به طور معمول سیستم ایمنی ما برای حفظ سلامت بدن، با عفونتها و باکتریهای خطرناک مقابله میکند. این بیماری هنگامی رخ میدهد که سیستم ایمنی به سلولهای خودی حمله کرده، و به آنها آسیب میرساند.
لوپوس منتشر یک بیماری مزمن است، که میتواند گاهی به شکل خفیف و در زمانهایی هم به صورت شدیدتر بروز کند. بیشتر مبتلایان میتوانند پس از کنترل آن به زندگی عادی خود ادمه دهند. این بیماری در سراسر دنیا شایع است، و طبق تحقیقات شروع آن قبل از سن ۵ سالگی پدیدهای نادر محسوب میشود. همچنین شانس ابتلا به بیماری لوپوس در زنان ۱۰ برابر بیشتر از مردان است.
علت بیماری لوپوس منتشر
علت دقیق لوپوس منتشر هنوز مشخص نیست، اما عوامل مختلفی با این بیماری ارتباط دارند، و طبق پژوهشها این عوامل در اکثر مبتلایان دیده میشوند:
ژنتیک
درست است که این بیماری با ژن خاصی ارتباط ندارد، اما خانواده مبتلایان به لوپوس منتشر معمولا از این بیماری یا سایر بیماریهای خود ایمنی رنج میبرند.
عوامل محیطی
محرکهای محیطی میتوانند شامل موارد زیر باشند:
- پرتوهای فرابنفش
- داروهای خاص
- ویروسها
- استرس جسمی یا عاطفی
جنسیت و هورمونها
این بیماری بیشتر بر زنان تاثیر میگذارد. همچنین ممکن است، زنان علائم شدیدتری را در دوران بارداری و دورههای قاعدگی خود تجربه کنند. هر دوی این مشاهدات باعث شده است، که برخی از متخصصان پزشکی به این باور برسند، که هورمون زنانه استروژن ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد. با این حال، برای اثبات این نظریه هنوز تحقیقات بیشتری لازم است.
علائم لوپوس منتشر
نشانه های لوپوس منتشر ممکن است متفاوت باشند و با گذشت زمان تغییر کنند. ولی علائم رایج عبارتند از:
- خستگی شدید
- درد مفصل
- تورم مفصل
- سردرد
- ریزش مو
- کم خونی
- مشکلات لخته شدن خون
- تغییر رنگ انگشتان به سفید یا آبی
- گزگز کردن انگشتان در اثر سرما
- راش پروانهای روی گونهها و بینی (انواع زخم، التهاب، کهیر و …)
علاوه بر این موارد، با توجه به اینکه بیماری به کدام بخش از بدن حمله میکند، نشانههای دیگری هم ممکن است دیده شوند. مشکلات دستگاه گوارش، قلب یا پوست برخی از این عوامل هستند. علائم لوپوس، شباهتهای زیادی با بسیاری از بیماریهای دیگر دارد، به همین دلیل شناسایی آن سخت میشود. بنابراین اگر هرکدام از این علائم را دارید، به پزشک خود مراجعه کنید تا با انجام آزمایشهای مربوطه از نوع بیماری خود مطمئن شوید و برای درمان اقدام کنید.
عوارض لوپوس منتشر
در مراحل اولیه ابتلا و مراجعه زود هنگام به پزشک، تا حد زیادی میتوان علائم را کنترل کرد تا از پیشرفت آنها جلوگیری شود. ولی اگر فرد بیمار دیر اقدام کند، با گذشت زمان لوپوس منتشر میتواند به سیستمهای سراسر بدن آسیب برساند یا باعث ایجاد عوارض شدیدتری شود.
عوارض احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- لخته شدن خون و التهاب رگهای خونی
- التهاب قلب یا پریکاردیت
- حمله قلبی
- سکته مغزی
- اختلال در حافظه
- تغییرات رفتاری
- التهاب بافت ریه و پوشش ریه یا پلوریت
- التهاب کلیه
- کاهش عملکرد کلیه
- نارسایی کلیه
عوارض لوپوس منتشر میتواند در دوران بارداری، اثرات منفی جدی در بدن شما داشته باشد، و حتی منجر به سقط جنین شود. بنابراین حتما با پزشک خود مشورت کرده تا روشهایی را برای کاهش خطرات این عوارض به شما پیشنهاد دهد.
راه های تشخیص لوپوس منتشر
معمولا در ابتدا پزشک با معاینه فیزیکی، برای بررسی علائم و نشانههای معمولی اقدام میکند. از جمله:
- حساسیت به نور خورشید، شامل راش قرمز روی گونه یا راش پروانهای
- زخمهای غشای مخاطی در دهان و بینی
- تورم یا حساسیت مفاصل دست، پا، زانوها و مچها
- ریزش مو
- کم پشت شدن مو
- علائم درگیری قلبی یا ریوی، مانند ضربان قلب نامنظم
این موارد همگی مشاهدات فیزیکی هستند، و هیچ تست واحدی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. اما با انجام برخی از غربالگریها پزشک میتواند بیماری را سریعتر و آگاهانهتر تشخیص دهد.
درمان بیماری لوپوس منتشر
در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد و هدف اصلی فقط کاهش علائم است. بسته به شدت علائم و این که کدام قسمت از بدن شما را تحت تاثیر قرار داده است، نوع درمان میتواند متفاوت باشد. این روشها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- داروهای ضد التهاب برای درد و سفتی مفصل
- کرمهای استروئیدی برای جوشها
- کورتیکواستروئیدها برای به حداقل رساندن پاسخ سیستم ایمنی
- داروهای اصلاح کننده بیماری یا عوامل سیستم ایمنی هدفمند برای موارد شدیدتر
با پزشک خود در مورد رژیم غذایی و عادتهای زندگی خود صحبت کنید. ممکن است، پزشک شما پرهیز از برخی غذاها و به حداقل رساندن استرس را توصیه کند. شاید به غربالگری پوکی استخوان نیاز داشته باشید، زیرا استروئیدها میتوانند استخوانهای شما را لاغر کنند.