بررسی عوامل ایجاد کمردرد در بارداری
در دوران بارداری، تغییرات آناتومی و حالت بدن باعث می‌شود فشار بیشتری به اسکلت بدن وارد شود. این فشار در قسمت پایینی کمر بسیار زیاد است. به همین دلیل زنان باردار معمولاً بین ماه پنجم تا هفتم، شروع کمردرد را تجربه می‌کنند. این درد برای برخی از خانم‌های باردار، از هفته چهارم تا شانزدهم نیز ممکن است آغاز شود. در این مطلب از سایت کلینیک شبانه روزی فولادشهر عوامل ایجاد کمردرد در بارداری را مورد بررسی قرار می دهیم.
کمردرد بارداری بسیار شبیه کمردردی است که خانم‌های غیرباردار تجربه می‌کنند و به صورت درد در قسمت پایینی کمر و اطراف آن است. این درد عموماً در قسمت پایینی و وسط کمر احساس می‌شود و ممکن است در پاها نیز پخش شود. کمردرد بارداری می‌تواند حالت مزمن داشته باشد و با فعالیت بدتر شود. در برخی موارد این درد از خواب راحت و یا انجام فعالیت‌های روزمره جلوگیری می‌کند.
کمردرد بارداری معمولاً در سه‌ماهه دوم، در حدود هفته بیست و دوم بارداری شروع می‌شود. در سه ماه نخست بارداری معمولاً نیمی از مادران کمردرد را تجربه می‌کنند. هر چه به ماه‌های پایانی نزدیک‌تر شویم، شیوع کمردرد بیشتر می‌شود. به‌طوری‌که در سه‌ماهه دوم، این آمار تا ۷۰ درصد افزایش پیدا کرده و در سه‌ماهه سوم، به ۷۰ تا ۸۰ درصد می‌رسد.
علل بروز کمردرد در بارداری
در دوران بارداری چندین عامل می‌توانند به ایجاد و بدتر شدن کمردرد کمک کنند. علت‌های شایع کمردرد در بارداری عبارت‌اند از:
افزایش سطح هورمون‌ها
در دوران بارداری، بدن هورمونی به نام ریلکسین ترشح می‌کند. کار این هورمون آماده‌سازی بدن برای زایمان است. ریلکسین برای این کار، به رباط‌های ناحیه لگن اجازه منبسط شدن داده و باعث می‌شود مفاصل شُل شوند. همین هورمون می‌تواند باعث شل شدن رباط‌های نگهدارنده ستون فقرات نیز شود که نتیجه‌ی آن درد و سستی کمر است.
استرس
استرس هیجانی می‌تواند باعث تنش ماهیچه‌های کمر شود. این تنش معمولاً به صورت درد یا اسپاسم کمر تجربه می‌شود. ممکن است مادران باردار متوجه شوند که کمردرد آن‌ها در دوره‌های پر تنش بارداری بدتر می‌شود.
تغییر مرکز ثقل
بارداری مرکز ثقل بدن را تغییر می‌دهد. در طول بارداری، وضعیت بدن و حالت راه رفتن تغییر می‌کند. این تغییرات تدریجی هستند و ممکن است مادران متوجه آن نشوند اما درد و فشار به کمر را به همراه دارند.
افزایش وزن
در یک بارداری سالم، وزن خانم‌ها معمولاً چیزی بین ۱۱ تا ۱۵ کیلوگرم افزایش می‌یابد. ستون فقرات باید این وزن را تحمل کند و همین فشار می‌تواند باعث کمردرد شود. وزن جنین درحال رشد و رحم نیز روی رگ‌های خونی و عصب‌های لگن و کمر فشار وارد می‌کند.
پوزیشن نامناسب
وضعیت نامناسب بدن، ایستادن زیاد و خم شدن ممکن است باعث ایجاد یا بدترشدن کمردرد شود.
جدایی عضلات
با بزرگ‌تر شدن رحم در دوران بارداری، به عضلات شکم فشار وارد می‌شود. عضلات شکم دو صفحه عضلانی موازی هستند که از قفسه سینه تا استخوان شرمگاهی کشیده می‌شوند. این دو صفحه در وسط شکم به هم وصل می‌شوند و ممکن است در اثر فشار ناشی از بزرگ شدن رحم از هم جدا شوند. این جدایی می‌تواند باعث بدتر شدن کمردرد شود.
علل جدی‌تر کمردرد در بارداری
مشکلات دیسک کمر:
فشار و تنشی که به قسمت پایینی ستون فقرات و ماهیچه‌ها وارد می‌شود، در موارد نادر ممکن است باعث بیرون‌زدگی دیسک کمر شود. دیسک کمر بیرون زده می‌تواند روی عصب‌های اطراف خود فشار وارد کرده و علائم سیاتیک را ایجاد کند، یعنی دردی که از کمر به سمت ران، پا و حتی کف پا انتشار می‌یابد.
زایمان زودرس: کمردرد در بارداری می‌تواند نشانه درد زایمان باشد؛ هم زایمان به‌موقع و هم زایمان زودرس. این درد معمولاً با انقباض‌های رحمی که رفته رفته شدیدتر می‌شوند همراه است.
عفونت کلیه و مجاری ادراری:
عفونت‌های مجاری ادراری و کلیه می‌توانند باعث درد در قسمت پایینی کمر شوند. این درد معمولاً خفیف و مزمن بوده و با تب یا لرز همراه است. این عفونت‌ها ریسک زایمان زودرس را در برخی زنان به همراه دارند.
سقط جنین:
سقط خودبه‌خودی جنین می‌تواند یکی از علت‌های جدی کمردرد در بارداری باشد. سایر علائم سقط جنین عبارت‌اند از لکه بینی یا خونریزی واژینال، خارج شدن مایع یا بافت از واژن و درد یا انقباض در شکم یا کمر.
پارگی جفت:
اکثرا پارگی جفت یکی از عوارض نادری است که ممکن است در بارداری رخ دهد. پارگی جفت زمانی است که جفت قبل از زایمان از دیواره داخلی رحم جدا شود. این عارضه می‌تواند رساندن اکسیژن و مواد غذایی را به جنین را کاهش داده یا متوقف کند. خونریزی واژینال، شکم‌درد، کمردرد، سفتی رحم و انقباضات رحمی از جمله علائم پارگی جفت هستند.
جفت خلفی:
جفت بافتی است که مواد مغذی را برای جنین فراهم می‌کند. اگر جفت در قسمت پشتی دیواره رحم قرار بگیرد (جفت خلفی)، می‌تواند باعث کمردرد شود. بعضی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که قرارگیری جفت در این وضعیت می‌تواند باعث زایمان زودرس و پیامدهای منفی بارداری شود.
بارداری خارج رحمی:
درد شدید قسمت پایینی کمر و کشاله ران زمانی رخ می‌دهد که لوله‌های رحمی (فالوپ) به علت بارداری خارج رحمی پاره شوند.
کلینیک آریا کلینیک شبانه روزی فولادشهر را در اینستاگرام دنبال کنید
علائم همراه با کمردرد بارداری
تغییرات شدید بدنی در دوران بارداری، علامت‌های زیادی را به همراه دارد. حالت تهوع، خستگی و بی‌حالی، تکرر ادرار بارداری و… فقط چند مورد از این علائم هستند. کمردرد ممکن است در هر مرحله‌ای از بارداری تجربه شود. علائمی که ممکن است همراه با کمردرد بارداری تجربه کنید عبارت‌اند از:
- یک درد خفیف یا تیز با حالت سوزش در قسمت پایینی کمر
- درد یک طرفه (راست یا چپ) در پایین یا وسط کمر
- درد لگن
- درد ران
- درد شکم
- دردی که تا ران و پا یا حتی کف پا منتشر شود.
- افتادن پا (به این معنی که هنگام راه رفتن نمی‌توان قسمت جلویی پا را بلند کرد.)
- علامت‌های سیاتیک
بعضی از علامت‌های همراه با کمردرد هشداردهنده هستند. با وجودی که معمولاً کمردرد در بارداری طبیعی و بی‌خطر است، اما برخی مشکلات جدی و خطرناک بارداری نیز می‌توانند ایجادکننده کمردرد باشند؛ همچون:
- کمردرد همراه با شکم‌درد شدید و انقباض‌های منظم عضلات شکم که هر چه زمان می‌گذرد بدتر می‌شوند (درد زایمان)
- دردی که ناگهان شدید می‌شود یا شدت آن در حال افزایش است
- احساس مورمورشدن یا بی‌حسی در پاها، کمر یا اندام تناسلی
- درد شدیدی که بیش از دو هفته ادامه پیدا می‌کند
- سوزش یا درد هنگام ادرار کردن
- خونریزی واژینال
- تب
این علامت‌ها می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات جدی همچون زایمان زودرس یا عفونت ادراری باشند. کمردرد شدید نیز ممکن است به علت مشکلات ستون فقرات ناشی از بارداری ایجاد شده باشد که بسیار نادر است.
مطالعه بیشتر:
علل و علائم وجود گوشت اضافه بینی