دلایل و اصول درمانی برفک دهان
برفک دهان چیست؟
برفک دهانی زمانی اتفاق میافتد که عفونت مخمر یا باکتریایی در داخل دهان شما ایجاد شود. همچنین با عنوان کاندیدیازیس “candidiasis” دهانی، کاندیدیازیس حفره حلقی یا سادهترین عنوان یعنی برفک شناخته میشود.
برفک دهانی اغلب در نوزادان و کودکان نوپا رخ میدهد. این بیماری باعث ایجاد برجستگیهای سفید یا مایل به زرد روی بخشهای داخلی و زبان میشود. به طور معمول این برجستگیها با درمان مشخص از بین میروند. معمولاً این نوع عفونت خفیف است و به ندرت مشکلات جدی ایجاد میکند. اما در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، این امکان وجود دارد که به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد و عوارض بالقوه و جدی ایجاد کند.
علائم برفک دهانی
در مراحل اولیه، برفک دهانی ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکند.
اما با بدتر شدن عفونت، یک یا چند مورد از علائم زیر ممکن است ایجاد شود:
- ایجاد لکههای سفید یا زرد روی برجستگیهای داخلی زبان، لوزهها، لثهها یا لبها
- در صورت تراشیده شدن برجستگیها امکان خونریزی جزئی وجود دارد
- درد یا سوزش در دهان
- حس وجود جسم اضافی مانند پنبه در دهان شما
- پوست خشک و ترک خورده در گوشههای دهان شما
- مشکل در بلعیدن
- طعم بد دهان
- از دست دادن حس چشایی (طعم و مزه)
در بعضی موارد برفک دهان میتواند مری شما را تحت تأثیر قرار دهد، هرچند این اتفاق غیر معمول است. همان قارچی که باعث برفک دهان میشود، میتواند باعث عفونتهای مخمری در سایر قسمتهای بدن شود. درباره علائم برفک دهان و انواع دیگر عفونتهای مخمری بیشتر مطالعه کنید.
دلایل آفت یا برفک دهان
برفک دهان و سایر عفونتهای مخمری ناشی از رشد بیش از حد قارچ Candida albicans (C. albicans) است. این موضوع بسیار طبیعی است که مقدار کمی کاندیدا آلبیکانس “C. albicans” در دهان شما زندگی کند، بدون اینکه صدمهای ایجاد کند. زمانی که سیستم ایمنی بدن شما به درستی کار میکند، باکتریهای مفید در بدن کمک میکنند تا کاندیدا آلبیکانس تحت کنترل باشند.
اما اگر سیستم ایمنی بدن شما به خطر بیفتد یا تعادل میکروارگانیسمها “microorganisms” در بدن شما مختل شود، این قارچ میتواند از کنترل خارج شود. اگر از داروهای خاصی مانند آنتی بیوتیکها استفاده میکنید که تعداد میکروارگانیسمهای دوستانه در بدن را کاهش میدهند، این احتمال وجود دارد که داروها باعث رشد بیش از حد کاندیدا آلبیکانس شوند؛ در این شرایط آفت دهان ایجاد میگردد.
همچنین درمانهای سرطانی از جمله شیمی درمانی و پرتودرمانی میتوانند سلولهای سالم را تخریب کنند یا آنها را از بین ببرند. این موضوع باعث میشود شما بیشتر به آفت دهان و سایر عفونتها حساس شوید. شرایطی که سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف میکند مانند سرطان خون و اچ آی وی، خطر ابتلا به برفک دهان را نیز افزایش میدهند. برفک دهان یک عفونت فرصت طلب شایع در افراد مبتلا به HIV است.
دیابت نیز میتواند در ایجاد برفک دهان نقش داشته باشد. دیابت کنترل نشده سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کرده و باعث افزایش سطح قند خون میگردد. این بیماری، شرایط را برای رشد کاندیدا آلبیکانس ایجاد میکند.
آیا برفک دهانی مسری است؟
اگر برفک دهانی دارید و در صورت بوسیدن، انتقال قارچ عامل این بیماری به شخص دیگر امکان پذیر است. در بعضی موارد ممکن است آن شخص برفک دهانی پیدا کند.
همچنین قارچ عامل برفک دهان باعث عفونت مخمر در سایر اعضای بدن میشود. این امکان وجود دارد که شما قارچ را از یک قسمت از بدن خود به قسمتی از بدن شخص دیگری منتقل کنید.
- اگر برفک دهانی، عفونت مخمر واژن یا عفونت مخمر آلت تناسلی دارید، میتوانید قارچ را از طریق روابط واژینال، مقعدی یا رابطه دهانی به شریک زندگی خود منتقل کنید.
- چنانچه باردار هستید و به عفونت مخمر واژن مبتلا هستید، این امکان وجود دارد که قارچ را در حین زایمان به کودک خود منتقل کنید.
- اگر به عفونت مخمر سینه یا عفونت مخمر نوک پستان مبتلا هستید، این امکان وجود دارد که قارچ را هنگام شیردهی به کودک خود منتقل کنید. همچنین کودک شما در صورت داشتن برفک دهانی میتواند قارچ را به شما منتقل کند.
زمانی که کاندیدا آلبیکانس از فردی به فرد دیگر منتقل میشود، در همه موارد باعث برفک دهانی یا انواع دیگر عفونت مخمری نمیشود. همچنین با توجه به این موضوع که کاندیدا آلبیکانس در محیط زیست ما بسیار رایج است، ایجاد عفونت مخمری به این معنا نیست که شما لزوماً آن را از شخص دیگری گرفتهاید. در مورد برخی از عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به عفونت میگردد، بیاموزید.
تشخیص برفک دهان
پزشک شما ممکن است به راحتی با بررسی دهان شما از نظر برجستگیهایی که ایجاد میکند، برفک دهان را تشخیص دهد.
در برخی موارد این احتمال وجود دارد که پزشک به منظور تأیید تشخیص، از منطقه آسیب دیده نمونهبرداری کند. پزشکان جهت انجام بیوپسی، قسمت کوچکی از برجستگی را از دهان شما میتراشند. سپس نمونه به آزمایشگاه ارسال میشود تا از نظر وجود C. albicans مورد آزمایش قرار گیرد.
اگر پزشک شما به وجود برفک دهانی در مری شما مشکوک باشد، ممکن است برای تأیید تشخیص از روش سواب “swab” گلو یا آندوسکوپی “endoscopy” استفاده کند.
جهت انجام یک کشت سواب گلو، پزشک شما با استفاده از یک سواب پنبه، نمونه بافتی را از پشت گلو شما میگیرد. سپس این نمونه را برای آزمایش به آزمایشگاه میفرستند.
به منظور انجام آندوسکوپی، پزشک شما از یک لوله نازک با نور و دوربین متصل به آن استفاده میکند. آنها “آندوسکوپ” را از طریق دهان و مری وارد میکنند تا وضعیت را بررسی کنند. همچنین ممکن است نمونهای از بافت را جهت تجزیه و تحلیل بردارند.
برفک دهان و شیردهی
همان قارچی که باعث برفک دهانی میشود، میتواند باعث ایجاد عفونتهای مخمری در سینه و نوک پستان شما شود. این قارچ میتواند در طول شیردهی بین مادر و نوزاد منتقل شود. اگر کودک شما برفک دهانی دارد، به طور بالقوه میتواند قارچ را به پستان شما یا سایر مناطق پوست منتقل کند. همچنین اگر به عفونت مخمر پستان یا عفونت مخمر نوک سینه مبتلا هستید، میتوانید قارچ را به دهان یا پوست کودک خود منتقل کنید.
همچنین با توجه به این موضوع که مخمر میتواند بدون ایجاد عفونت روی پوست زندگی کند، کودک شما میتواند برفک دهانی داشته باشد بدون اینکه علائمی از عفونت مخمر پستان یا نوک پستان ایجاد کند.
اگر به عفونت مخمر در پستانها یا نوک سینه مبتلا شوید، ممکن است شرایط زیر را تجربه کنید:
- درد در پستانها در حین شیردهی و بعد از آن
- خارش یا احساس سوزش در نوک پستان یا اطراف آن
- لکههای سفید یا کم رنگ شده روی نوک پستان شما یا اطراف آن
- پوست براق شده روی نوک پستانهای شما یا اطراف آن
- پوسته پوسته شدن نوک پستان یا اطراف آن
اگر کودک شما دچار برفک دهانی شده یا شما دچار عفونت مخمر پستان یا نوک سینه شدهاید، این موضوع بسیار مهم است که هم برای خود و هم برای کودک خود درمان را آغاز کنید. این موضوع میتواند به جلوگیری از چرخه انتقال کمک کند.